Baliarraingo eskolan ikasten
Jose Miguel Barandiaran Baliarraingo apaiz etxean aritu zen Humanitateak eta latina ikasten. Baserriko semea zen bera ere, eta gurasoek esfortzu handiak egin zuten berak ikasteko. Bi urtez aritu zen, eta lehen bi kurtsoak urtebetean atera zituen bakarra izan zen.
Sekulako pozarekin itzuli zen etxera eta atarira aterata sagarren zamarekin lurreraino okertuta zeuden sagarrondoak erakutsiz, hauxe esan omen zion bere amak:
"Sagarrondo honek lezio ederra erakusten digute. Zenbat eta sagar gehiago eman, ordun eta apalagoak azaltzen zaizkigu".
Barandiaran eta euskal kultura
Lan handiak egin zituen Barandiaranek, azpimarragarriena seguruenik, Euskal Herriko atlas etnografikoa zuzendu eta bideratu zuela, eta hor sekulako informazio pila jaso. Azpimarratu beharreko lana izan zen. Nafarroan hasi, eta beste probintzietan, 70 herritan, 500 informante, 24 gai, 2 hamarkada... Euskal Herriko inoizko ikerketa zabalena utzi zigun. Euskaldunok gure burua ezagutu eta transmisiorako informazioa ondare eman zigun. Landa eremuko bizimodu eta jakintza zabala jaso zuen, eta hori, hortxe geratu da; betirako. Galtzeko arriskuan zena, jaso egin zuten Etniker taldeak antolatuta, hainbat bolondresekin.
Baserriz-baserri ibili zen, bertako jakintza, mito, ipuin eta ohiturak jasoaz. Landa lanean egindako bilketa hura ez balu egin, baserritarren pentsaera, sinesmen eta jakintza galdu egingo litzateke. Belaunaldiz-belaunaldi transmititutako mito, kondaira eta ipuinak seguruenik ez genituzke ezagutuko.
Zer izango litzateke Euskal Herria Barandiaranen lanik gabe?